Skąd biorą się nazwy wina?

Autorka wpisu:
Mam na imię Bogusia, jestem historyczką sztuki i pasjonatką wina z certyfikatem WSET 2. Uwielbiam podróże, śnieg i czekoladę. Od dwóch lat jestem mamą, na blogu będę dzieliła się z Wami tym, co kocham.

Stoisz przed półką z winami i nie wiesz, co wybrać? Pół biedy jeśli wybór jest tak duży, że trudno Ci się zdecydować na jedną butelkę. Gorzej, jeśli nie jesteś w stanie odszyfrować etykiet wina i najzwyczajniej w świecie nie wiesz, co jest czym i co do licha oznaczają te wszystkie litery, skomplikowane nazwy, cyfry i rysunki pięknych posiadłości. Poniżej kilka wskazówek, które pomogą Ci rozszyfrować etykiety na winie.

Skąd biorą się nazwy wina?

1. Nazwy win są nazwami szczepów winogron, z których zostały wyprodukowane.
Kiedy wino nazywa się tak jak odmiana winogron, czyli na przykład Cabernet Sauvignon czy Merlot, możesz być pewien, że w zdecydowanej większości właśnie z tego rodzaju winogron zostało ono wyprodukowane. Nie zawsze będzie to 100% tego gatunku, mogą pojawić się również mieszanki, ale w wypadku win ze Starego Kontynentu możemy mówić o 85% danego gatunku w butelce. Gdy dowiesz się, czy wolisz wina bardziej kwasowe, taniczne, czy o silnym owocowym aromacie, będziesz mieć jasność, po jakie butelki sięgać.

2. Nazwy win są nazwami regionów, w których powstały.
To nieco trudniejsze nazewnictwo, które rozszyfrować mogą jedynie Ci, którzy już posiadają pewną wiedzę o winie, dlatego nie bój się pytać lub sprawdzać w internecie. W określonych regionach winiarskich uprawia się określone gatunki winogron. Te regiony słyną z ich uprawy, dlatego na etykietach nie jest już napisane, z jakich winogron wyprodukowano wino. Na butelkach najczęściej spotkasz takie nazwy jak Bordeaux (Cabernet Sauvignon), Chablis (Chardonnay), Chianti (Sangiovese) czy Rioja (Tempranillo).

3. Nazwy win są nazwami własnymi (czyli de facto to fantazja producenta).
Takie wina to najczęściej mieszanki rożnych szczepów, a ilość danego gatunku winogrona zależy tylko i wyłącznie od pomysłu producenta na dane wino. Takie wina bardzo często pochodzą z regionów, gdzie uprawia się szczepy, których użycie nie jest dozwolone przy produkcji regionalnych trunków (np. w Toskanii uprawia się Merlot, Syrah czy Cabernet, a więc szczepy francuskiego pochodzenia).

Podstawowe informacje, które znajdziesz na etykiecie:

1. Producent i/lub nazwa wina – to informacja o tym, kto wyprodukował wino. Czasami jest to właściciel słynnej winnicy, innym razem ogromne przedsiębiorstwo.
2. Region – bardzo ważną informacją jest to, skąd pochodzi wino. Jeśli wiesz, gdzie uprawiano winogrona zanim przeszły proces fermentacji, możesz domyślać się, jakich smaków i aromatów spodziewać się po otwarciu butelki. W tym samym miejscu możesz znaleźć nazwę konkretnej winnicy, w której wyprodukowano wino. Często będzie ona napisana kursywą lub w cudzysłowie. Możesz założyć, że tak oznakowane wino będzie lepsze niż to pochodzące po prostu z Kalifornii czy Langwedocji. Im bardziej precyzyjnie określone miejsce powstania wina, tym wyższa jest jego jakość, a co za tym idzie – cena.
3. Szczep winogron lub apelacja – to informacja, z jakich winogron wyprodukowano wino. Jeśli brakuje konkretnych gatunków, to znaczy, że miejsce powstania wina mówi samo za siebie. Na przykład, gdy na butelce napisano St. Emilion możesz być pewien, że trzymasz w ręce Merlota. To nieco skomplikowane, ponieważ wymaga od Ciebie większej wiedzy na temat regionów i praw rządzących apelacjami, ale z czasem na pewno się z tym oswoisz. Do tego czasu korzystaj z wiedzy sprzedawcy lub sprawdzaj w internecie.
4. Rok produkcji – rok, w którym wyprodukowano wino. Nie zakładaj, że im wino starsze, tym lepsze. Zdecydowana większość win (ponad 90%!) są gotowe do spożycia w przeciągu roku, zaledwie kilka procent może czekać 5 lat. Jeśli na etykiecie brakuje roku produkcji i nie zastanawiasz się nad kupnem szampana, to z całą pewnością jest to wino gorszej jakości, do którego produkcji wykorzystano mieszanki z kilku lat. Nie ryzykuj!
5. Zawartość alkoholu – informacja o poziomie alkoholu w winie. Większość win europejskich ma około 13% alkoholu, ale oczywiście są też wina o jego wyższej zawartości. Są to czerwone wina, wyprodukowane w południowej Europie z bardzo dojrzałych owoców. Dominuje w nich owocowy aromat, a wino jest zdecydowanie mocniejsze.

Co jeszcze można odczytać z etykiety?

1. Informację, czy winogrona były uprawiane w tym samym miejscu, w którym wyprodukowano wino. Jeśli tak jest, to szukaj napisów: Mis en Bouteille…, Estate Bottled Wine, Imbottigliato all’origine czy Embottelat a la Proprietat. Wielcy producenci często skupują winogrona od lokalnych producentów, a następnie sami produkują wino z pozyskanej mieszanki. Z reguły będzie ono gorszej jakości niż wina z winogron produkowanych przez producenta wina.
2. Informację o tym, czy wino jest organiczne, to znaczy czy podczas produkcji używano nawozów przeciwko chwastom, pasożytom i chorobom winogron.
3. Informację o zawartości siarczyn. Często można usłyszeć spekulacje o negatywnym wpływie siarczyn na wino, ale ich ilość z całą pewnością nie wpłynie na Twoje zdrowie ani jakość wina. To po prostu naturalna część składowa winogron, nic, czym warto by zaprzątać sobie głowę na dłużej.
4. Informację o tym, że wino jest niefiltrowane (unfiltered/unfined). W takiej sytuacji nie bądź zaskoczony, gdy na dnie kieliszka znajdziesz osad, a wino w kieliszku będzie mętne. Niektórzy producenci wina uważają, że filtrowanie trunku odbiera mu charakter, smak i aromat.
5. Informację, czy wino było starzone w dębowej beczce (barrel/barrique-aged) lub czy fermentowało w niej (barrel/barrique fermented). Takie wina są drogie i wyraziste. Czasami pojawia się po prostu słowo oaked – oznacza, że wino miało kontakt z dębem, choć nie zawsze musi być to jego atut. Producenci często wrzucają dębowe klepki do metalowych kadzi, w których produkowane jest wino i w ten sposób nadają mu „beczkowy” aromat.
6. Podobnie jest z napisem Old Vines lub Vieilles Vignes. Nie istnieją żadne reguły określające, co to jest stare wino.
7. Kolejnym terminem, który nie ma precyzyjnej definicji, jest cuvée. Oznacza mieszankę różnych szczepów. Może, choć nie musi, pojawiać się na lepszych winach niektórych producentów.

Co oznaczają skróty literowe?

Wina oznaczone konkretnymi zbitkami literowymi, będącymi tak naprawdę skrótem od długiej nazwy, zostały wyprodukowane z uwzględnieniem wysokich norm, które obowiązują producentów na każdym etapie powstawania wina – czyli od procesu uprawy wina, przez produkcję, aż po butelkowanie i sprzedaż.

We Francji najlepsze wina są oznaczone skrótem AOC – Apppellation d’Origine Contrólée.
We Włoszech najlepsze wina są oznaczone skrótem DOC – Denominazione di Origine Controllata lub DOCG – Denominazione di Origine Controllata e Garantita
W Hiszpanii najlepsze wina są oznaczone skrótem DO – Denominación de Origen, lub DOCa – Denominación de Origen Calificada.
W Niemczech najlepsze wina są oznaczone jako Prädikatswein lub Qualitätswein.

Na butelkach win z Nowego Świata brak jest tego rodzaju oznaczeń

To wszystko brzmi dość skomplikowanie, ale szybko nabierzesz wprawy. Zawsze warto zapytać sprzedawcę. W niewielkich, specjalistycznych sklepach z winami pracują pasjonaci i profesjonaliści, podpowiedzą, co wybrać i pomogą znaleźć wino, które będzie spełniało Twoje oczekiwania. Nie bój się prosić o pomoc ani zadawać pytań, które wydają Ci się zbyt proste. Każdy kiedyś zaczynał, a prawdziwy winoman będzie zachwycony, że może Cię wprowadzić w tajniki wiedzy o winie i pokazać swoje ulubione butelki i smaki.